Centrum voor COPD (Chronisch Obstructieve Longziekte)

Wat is COPD?

De Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD, chronisch obstructieve longziekte) is een frequent voorkomende en potentieel dodelijke ademhalingsziekte, met een beschuldigende vinger naar roken.

De ziekte wordt gekenmerkt door een permanente en voortdurend verergerende obstructie van de luchtwegen, als resultaat van de combinatie van twee mechanismen met een volgens patiënten variabele graad:

Chronische bronchitis: de luchtwegen vernauwen steeds meer door een chronische ontsteking
Emfyseem: de longblaasjes (het deel van de long waar de zuurstof in het bloed terechtkomt) worden geleidelijk vernietigd.

De COPD-diagnose volgt zodra een obstructieve ademhalingsstoornis wordt aangetoond met de spirometer (ademhalingstest).

Wat is de oorzaak van COPD?

In ontwikkelde landen is roken de meest frequente oorzaak van COPD. Eén roker op vijf, en de helft van wie op 65-jarige leeftijd nog rookt, lijdt aan COPD. Ook andere factoren kunnen echter een rol spelen: milieu-, immuun- en/of genetische factoren maken bepaalde mensen vatbaarder voor het ontwikkelen van een COPD. De meest gekende, weliswaar zelden voorkomende genetische oorzaak, is het tekort aan alfa-1-antitrypsine.

Wanneer is screening aangewezen? Wat zijn de symptomen?

Deze ziekte start vaak met een hoest en expectoraties (sputum, het ophoesten van fluimen) in de ochtend. De roker negeert dit meestal en meent dat dit bij de ‘normale’ gevolgen van roken hoort. Geleidelijk ontwikkelt zich een kortademigheid bij inspanning waardoor gewone levensactiviteiten in het gedrang komen en de patiënt steeds minder zal bewegen. Daaruit volgt dan weer een verlies aan fysieke conditie zodat de kortademigheid nog verergert.

Een vroegtijdige COPD-opsporing (test van de ademhalingsfunctie) zou moeten plaatsvinden bij rokers met suggestieve symptomen: hoest, hardnekkige fluimen en/of kortademigheid, en bij alle rokers die ouder zijn dan 40 jaar.

De COPD-aanpak in het Erasme Ziekenhuis

Zodra de diagnose gesteld is, biedt het Erasmeziekenhuis een aanvullende COPD-balans aan:

Een borstkasscan om emfyseem en verdachte plekken op te sporen (omdat longkanker het meest frequent voorkomt bij de COPD-patiënten)
Een echografie van het hart om de aanwezigheid van een weerslag van de longziekte op de hartfunctie en/of een geassocieerde hartziekte te kunnen uitsluiten
Een inspanningstest (ergospirometrie op de fiets en/of een looptest) om het inspanningsvermogen te evalueren
Een bloedafname om de ontstekingsgraad in het bloed te meten en een mogelijke genetische oorzaak (tekort aan alfa-1-antitrypsine) op te sporen.

Een vroegtijdige en allesomvattende behandeling is absoluut nodig om:

te voorkomen dat COPD nog verergert
de symptomen te verlichten
het inspanningsvermogen en de levenskwaliteit te verbeteren
pieken in de ernst van de ademhalingsklachten (vooral bij infecties) te voorkomen en te behandelen
de sterftecijfers te verlagen

De eerstelijnsbehandeling omvat:

Stoppen met roken. Dit is en blijft de beste manier om verergering van de ziekte te voorkomen. Het Erasmeziekenhuis beschikt over een Centrum voor Hulp aan Rokers (CAF).
Vaccinatie tegen griep en pneumokokken, om infecties te voorkomen die bij COPD vaker dodelijk zijn.
Een farmacologische behandeling, vooral met medicatie die de luchtwegen verwijdt.
Revalidatie van de ademhaling met een reeks behandelingen: trainingsopbouw op fiets, loopband, diverse spiergroepen, voedingsadvies en psychosociale ondersteuning, opvoeding, … verstrekt door een multidisciplinair team (arts, kine, ergotherapeut, andere).
Op lange termijn toediening van zuurstof voor ernstig zieke COPD-patiënten met ademhalingsfalen.

Geavanceerde behandelingen

In gespecialiseerde centra zoals het Erasmeziekenhuis zijn er voor patiënten in een vergevorderd COPD-stadium (ondanks de maximale behandeling) nog tweedelijnsbehandelingen mogelijk:

Ingrepen om het longvolume te verminderen (endoscopisch of chirurgisch), voor sommige patiënten met een ernstig emfyseem.
Plaatsing van endobronchiale kleppen in de meest beschadigde bronchiën, om te voorkomen dat hier lucht binnendringt, zodat die lucht vooral naar de minder beschadigde zones gaat.
Chirurgie voor vermindering van het longvolume, volgens hetzelfde principe: verwijdering van de minst efficiënte en de meest aangetaste longzones zodat het resterende, gezondere longgedeelte beter kan functioneren.
Een longtransplantatie wordt overwogen bij patiënten in een terminaal COPD-stadium die niet ouder zijn dan 65 jaar en die niet aan een andere belangrijke ziekte lijden (comorbiditeit).